Pstrolistka sercowata
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | magnoliopodobne | ||
| Rząd | pieprzowce | ||
| Rodzina | saururowate | ||
| Rodzaj | pstrolistka | ||
| Gatunek | pstrolistka sercowata | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Houttuynia cordata Thunberg Kongl. Vetensk. Acad. Nya Handl. 4: 149. 1783[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Pstrolistka sercowata[4][5], hutujnia sercowata[6], tułacz pstry[7] (Houttuynia cordata) – gatunek roślin z monotypowego rodzaju pstrolistka (Houttuynia Thunberg, Kongl. Vetensk. Acad. Nya Handl. 4: 149. 1783) z rodziny saururowatych. Występuje we wschodniej i południowej Azji, poza tym uprawiany jako roślina okrywowa i miejscami dziczejący. W krajach azjatyckich pędy i kłącza tej rośliny wykorzystywane są jako warzywo i przyprawa[8]. Liście stosowane są w medycynie tradycyjnej[3].
Rozmieszczenie
Gatunek występuje naturalnie w rejonie Himalajów (w północnych Indiach, Nepalu, Bhutanie), w południowych i wschodnich Chinach, w Mjanmie, na Półwyspie Indochińskim, Koreańskim i w Japonii[9][3][10]. Jako gatunek dziczejący rośnie w niektórych krajach środkowej i zachodniej Europy oraz w Ameryce Północnej[10]. W Polsce rośnie tylko uprawiany[11].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina zielna o pędach nadziemnych o wysokości do 60 cm, wyrastających z gęsto rosnących i szeroko rozrastających się cienkich kłączy. Łodygi u nasady pokładają się i korzenią w węzłach. Łodygi są silnie bruzdowane, nagie lub słabo owłosione w węzłach, czasem czerwono nabiegłe[3].
- Liście
- Skrętoległe, pojedyncze, z błoniastymi przylistkami o długości od 0,5 do 2,5 cm. Ogonek liściowy do 4 cm długości. Blaszka liściowa jajowata z sercowatą nasadą o długości 4–10 cm i szerokości 2,5–6 cm, na szczycie krótko zaostrzona. Użyłkowanie tworzy 5–7 nerwów głównych i wyraźnie widoczne żyłki siatkowate[3]. U formy typowej blaszka jest ciemnozielona, u odmian bywa pstra[12].
- Kwiaty
- Drobne, zebrane są w gęste kłosy o długości do 2,5 cm, wyrastające naprzeciw liścia. Cztery podsadki pod kwiatostanami są białe i okazałe – osiągają 1–1,5 cm długości i 0,5–0,7 cm szerokości. Podsadki wraz z kwiatostanem tworzą pseudancjum – pozorny kwiat. Poszczególne kwiaty są pozbawione okwiatu. Pręciki występują w liczbie 3, rzadziej 4 i są dłuższe od słupka. Zalążnia jest jednokomorowa i wpół dolna, tworzona jest przez 3 owocolistki[3].
- Owoce
- Torebka o długości 2–3 mm, z trwałą szyjką słupka, pękająca na szczycie[3].
Biologia i ekologia
- Rozwój
- Bylina kwitnąca w zależności od klimatu od kwietnia do sierpnia, owocująca od czerwca do października[3]. W warunkach Europy Środkowej zaczyna kwitnienie w czerwcu[8].
- Siedlisko
- W obrębie naturalnego zasięgu rośnie na różnych siedliskach – na brzegach strumieni i na wilgotnych łąkach, w lasach i wąwozach, poza tym także na siedliskach ruderalnych – na obrzeżach pól, na przydrożach i wzdłuż rowów[3].
Systematyka i zmienność
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Jeden z 6 gatunków wyróżnianych w obrębie rodziny saururowatych (Saururaceae), która jest jedną z czterech rodzin wchodzących w skład rzędu pieprzowców, jednego z czterech w grupie magnoliowych[2].
Wyhodowano kilka odmian uprawnych:
- 'Aurea' – liście z przewagą żółtego koloru[5],
- 'Chameleon', syn. 'Tricolor', 'Variegata', 'Harlequin' – liście pstrokate, w czerwone, różowe i żółte plamy, wybarwiające się szczególnie wyraźnie jesienią[8][4][13],
- 'Matflame' – liście w drobne czerwone i białe plamy[4],
- 'Plena' – podsadki liczne[8][4].
Uprawa
Roślina odporna na mróz – może rosnąć w strefach mrozoodporności 5–11. Najlepiej rośnie w miejscach wilgotnych. Wymaga stanowisk lekko zacienionych i osłoniętych. W klimacie chłodniejszym znosi nasłonecznienie, wymaga jednak okrywania podczas zimy[8]. W klimacie ciepłym powinna być uprawiana w cieniu. Bywa ekspansywna w uprawie[12].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-01-09] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Houttuynia cordata. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-04-10]. (ang.).
- ↑ a b c d BeataB. Grabowska BeataB., TomaszT. Kubala TomaszT., Encyklopedia bylin. Tom 1, A–J, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, s. 469, ISBN 978-83-7506-845-0 .
- ↑ a b EugeniuszE. Radziul EugeniuszE., Ogrodowe pasje, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2009, s. 393, ISBN 978-83-7506-307-3 .
- ↑ JacekJ. Marcinkowski JacekJ., Byliny ogrodowe – produkcja i zastosowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2002, s. 262, ISBN 83-09-01751-0 .
- ↑ Tułacz pstry [online], Instytut Nauk Biologicznych UMCS [dostęp 2023-01-09] .
- ↑ a b c d e Dorothee Waechter: Stawy ogrodowe. Warszawa: Bellona, 2008, s. 69. ISBN 978-83-11-10943-8.
- ↑ Taxon: Houttuynia cordata Thunb.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-10]. (ang.).
- ↑ a b Houttuynia cordata Thunb., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-09] .
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 100, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 453, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ Houttuynia cordata 'Chameleon' [online], Missouri Botanical Garden [dostęp 2023-01-09] (ang.).
- Britannica: plant/lizards-tail
Identyfikatory zewnętrzne:
