Zygmunt Cwenarski
 | |||
 major piechoty | |||
| Data i miejsce urodzenia | 9 lipca 1896 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | wiosna 1940 | ||
| Przebieg służby | |||
| Siły zbrojne | Wojsko Polskie | ||
| Jednostki | Ośrodek Zapasowy Wojsk Kolejowych nr 1 | ||
| Stanowiska | kwatermistrz | ||
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa | ||
| Odznaczenia | |||
     | |||
| |||
Zygmunt Jan Cwenarski (ur. 9 lipca 1896[a] w Janowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – major piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się w Janowie, w ówczesnym powiecie gródeckim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Kazimierza i Zofii ze Strzelbickich[2]. Służył w Legionach Polskich.
9 września 1914 wstąpił do Legionów Polskich i służył w 4 pułku piechoty oraz w 2 pułku piechoty. 16 listopada 1918 dostaje się do niewoli pod Rarańczą. Był internowany na Węgrzech, skąd zbiegł. W listopadzie 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego i jako dowódca kompanii karabinów maszynowych służył w 7 pułku piechoty Legionów. W szeregach pułku brał udział w wojnie z bolszewikami. W dniu 18 sierpnia 1920 w walkach pod Werbkowicami Zygmunt Cwenarski otrzymał rozkaz objęcia dowództwa odcinka i przeprowadzenia kontrataku. Cwenarski na czele swojej kompanii przeprowadził kontruderzenie, podrywając za sobą innych i zdobywając Werbkowice, kilkudziesięciu jeńców oraz kilkanaście karabinów maszynowych. Za ten czyn został odznaczony Orderem Virtuti Militari.
W 1921 roku został zweryfikowany do stopnia porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku. 15 sierpnia 1924 roku został awansowany do stopnia kapitana. Od 1927 służył w jednostkach Korpusu Ochrony Pogranicza, w 9 i 8 batalionie KOP, a następnie był instruktorem wyszkolenia strzeleckiego w Centralnej Szkoły Podoficerów Korpusu Ochrony Pogranicza. W 1935 roku przeszedł do rezerwy z przydziałem do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej. Następnie do Okręg Korpusu Nr VIII. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 71. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[3].
Zygmunt Cwenarski w 1940 roku został zamordowany przez NKWD w Charkowie i pochowany w bezimiennej mogile zbiorowej. Obecnie jego szczątki spoczywają w Piatichatkach na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4879 – 1921[4]
- Krzyż Niepodległości – 24 października 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[5]
- Krzyż Walecznych trzykrotnie
- Srebrny Krzyż Zasługi – 14 października 1934 „za zasługi w służbie ochrony pogranicza”[6]
- Państwowa Odznaka Sportowa[7]
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)[8]
Upamiętnienie
- Dekretem z 11 listopada 1976 Prezydenta RP na Uchodźstwie w Londynie Stanisław Ostrowski nadał zbiorowo Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384)[9] żołnierzom polskim zgładzonym w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, dla upamiętnienia ofiary ich życia w imię Niepodległości Polski. Krzyż ten symbolicznie został zawieszony na Pomniku Katyńskim w Londynie[9].
- 5 października 2007 Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika[10]. Awans został ogłoszony w dniu 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Zobacz też
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
- zbrodnia katyńska
Uwagi
Przypisy
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935 roku, s. 62.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 72.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 602.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 6 grudnia 1921, s. 1609.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 251, poz. 335.
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 238, poz. 297.
- ↑ Na podstawie fotografii.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 365.
- ↑ a b Pożegnanie zasłużonych dla Polski oficerów, śp. generała Stanisława Kopańskiego i śp. podpułkownika Stefana Eichlera oraz ich małżonek - Polonia - Portal Gov.pl [online], Polonia [dostęp 2024-06-28] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
- Rocznik Oficerski 1923 - Ministerstwo Spraw Wojskowych, Biuro Personalne, Warszawa 1923, s. 224, 431.
- Rocznik Oficerski 1924 - Ministerstwo Spraw Wojskowych, Biuro Personalne, Warszawa 1924, s. 208, 372.
- Rocznik Oficerski 1928 - Ministerstwo Spraw Wojskowych, Biuro Personalne, Warszawa 1928, s. 51, 213.
- Rocznik Oficerski 1932 - Ministerstwo Spraw Wojskowych, Biuro Personalne, Warszawa 1932, s. 56, 453.
